23.SPD U ŁEMKÓW POD TATRAMI / LOST IN TIME, LOST IN THE WOODS

NIEDZICA- Łapsze Niżne ul. Potok -Szlak wokół Tatr do Kacwina - Kacwin - Wielka Frankowa - Osturnia drewniana zabudowa – Dolina potoku Bystra - Panorama Tatr Bielskich - Osturnia - Kacwin - NIEDZICA

Nieoczywista trasa z "oczywistej” Niedzicy. Tak niedaleko, tuż za graniczną miedzą leży kraina wciąż czekająca na odkrycie, gdzie czas płynie dużo wolniej, gdzie znajdziemy podtatrzańskich Łemkow i ich tradycyjną drewnianą architekturę. A za ich niezwykłą wsią - droga wijąca się wzdłuż potoku przez podtatrzańską, choć wciąż magurską, lesistą dolinę aż do jednej z najpiękniejszych panoram Tatr Bielskich. Jedyna trasa "tam i z powrotem” w przewodniku - w pełni świadomie i zasłużenie, bo jest to trasa niezwykła.

Zostawiamy auto pod kościołem w Niedzicy (nie mylić z Niedzicą-Zamkiem!) i ruszamy na południe. Po niecałym 1 km na rozwidleniu wybieramy drogę do Łapsz i kontynuujemy nią przez niemal 2 km aż do skrzyżowania z ul. Potok, w którą skręcamy. Trasa wiedzie dnem zacisznej doliny, po kolejnych 2 km spotykamy znaki Szlaku wokół Tatr - odtąd kontynuujemy zgodnie z nimi.

Dolina zwęża się, a Szlak skręca o 90o w lewo, przekracza potok i stromymi zakosami ambitnie wspina się. Podjazd ten, po leniwej jeździe dnem doliny może niektórym sprawić trudność, na szczęście nie jest bardzo długi, a niezwykłe halne krajobrazy, które się przed nami otwierają pozwalają zapomnieć o zmęczeniu. Pośród łagodnych trawiastych wzgórz docieramy na zbocza Jakubiej Góry i Howyza i do malowniczo położonej kaplicy Matki Bożej Śnieżnej.

Za nią stromym zjazdem dostajemy się szybko do centrum Kacwina - z obecnego punktu widzenia wsi położonej na końcu świata, jednak historycznie i geograficznie gdzieś w połowie doliny pomiędzy Niedzicą a Wielką Frankową. Dolinę tę mimo jej historycznej spójności podzieliła w 1924 r. granica państwowa. Nasza trasa prowadzi aż do zamykającej ją od góry przełęczy.

W Kacwinie za znakami Szlaku wokół Tatr podążamy stale lekko się wznosząc. Za ostatnimi zabudowaniami wjeżdżamy w rolniczy krajobraz, w miarę dobrą szutrówką(znośne na szosówce) docieramy do granicy państwowej, ponad głęboką doliną Kacwinki. Za granicą, chwilowo nowym asfaltem, potem betonowymi płytami obok spółdzielni rolniczej kontynuujemy aż do drogi z ruchem samochodowym, w którą skręcamy w prawo. Doliną pomiędzy bystrymi zboczami pasma Magury Spiskiej docieramy do zabudowań Osturni.

Osturnia to osobliwa wieś, najdalej na zachód wysunięta osada prawosławnych Łemków (Rusinów); znajdziemy tutaj cerkiew pw. Michała Archanioła, ale przede wszystkim kilkadziesiąt tradycyjnych, dobrze zachowanych drewnianych chałup, obecnie chronionych w ramach rezerwatu.

Podążamy stale w górę wsi, (po drodze jeden mały sklep i bar) aż do rozwidlenia. Udajemy się w lewo, po kilkuset metrach zabudowania ustępują przyrodzie – to dolina potoku Bystra. Trasa wiedzie przyjemnie drogą wśród lasów mieszanych, wzdłuż potoku. W dalszym biegu staje się bardziej stroma, jednak za drugim ostrym zakosem zapominamy o zmęczeniu, gdyż przed naszymi oczami otwiera się wyjątkowy krajobraz: lesista dolina w dole, a przed nami wyniosły grzbiet Tatr Bielskich. Wśród iście wysokogórskiego otoczeniadocieramy do najwyższego punktu na ok. 1150 m npm, obok skrzyżowania szlaków pieszych. Warto podjechać jeszcze kilkaset metrów, zaparkować rower i zejść na położoną po lewej rozległą łąkę, by podziwiać imponującą panoramę Tatr Bielskich.

Droga powrotna? To proste - aż do Kacwina tą samą trasą, choć teraz z innymi widokami. W Kacwinie podążamy drogą główną (nie Szlakiem wokół Tatr) 4 km do Niedzicy, gdzie kończy się nasza trasa.

NIEDZICA – Łapsze Niżne Potok Street – Route Around the Tatras to Kacwin – Kacwin – Wielka Frankowa – Osturnia wooden buildings –Bystra Stream Valley – Belianske Tatras panorama – Osturnia – Kacwin – NIEDZICA

An unobvious route from the "obvious” Niedzica. So close, just beyond the border, there is a land still waiting to be discovered, where time goes much slower and where we can find Lemko people from the Tatra Foothills and their traditional wooden architecture. And behind their unusual village – a road winding along the stream through the forest valley in the Tatra Foothills, though still bearing Magura range characteristics, to one of the most beautiful panoramas of the Belianske Tatras. The only route "back and forth" in the guidebook – fully consciously and deservedly, because it is an extraordinary route.

We leave the car near the church in Niedzica (not to be confused with Niedzica-Zamek (Castle)!) and head south. After less than 1 km, at the fork, we choose the road to Łapsze and continue for almost 2 km until the crossroads with Potok Street, into which we turn. The route leads through the floor of a secluded valley, after another 2 km we see signs of the Route Around the Tatras – from now on we follow them.

The valley narrows and the Route turns 90º to the left, crosses the stream and climbs ambitiously in steep bends. This uphill stretch, after the lazy ride on the valley floor, can be difficult for some people. Fortunately, it is not very long, and the extraordinary landscapes of mountain pastures that open up in front of us make us forget about fatigue. Among the gentle grassy hills, we reach the slopes of Jakubia Góra and Howyza hills and the picturesque shrine of Our Lady of the Snows.

After this, along a steep downhill stretch, we quickly get to the centre of Kacwin – from the present point of view, a village located at theend of the world, but historically and geographically somewhere in the middle of the valley between Niedzica and Wielka Frankowa. Despite its historical coherence, the valley was divided by the state border in 1924. Our route leads to the mountain pass shielding it from the top.

In Kacwin, we follow the signs of Route Around the Tatras, constantly climbing slightly. After the last buildings, we enter an agricultural landscape, along a relatively good gravel road (a road bike would manage) and we reach the state border, over the deep valley of the Kacwinka River. Having crossed the border, along new asphalt for a while, then concrete slabs next to an agricultural cooperative, we continue down to a road with vehicle traffic, on to which we turn right. Through the valley between the fairly steep slopes of the Spišská Magura range, we reach the buildings of Osturnia.

Osturnia is a peculiar village, the westernmost settlement of Orthodox Lemkos (Ruthenians). We can find here the Orthodox Church of Michael the Archangel and, above all, several dozen traditional, well-preserved wooden cottages, currently protected within a reserve.

We keep going up the village (one small shop and a bar on the way) until we come to a fork. We go left and, after a few hundred meters, the buildings give way to nature – this is the valley of the Bystra stream. The route leads along a pleasant road through mixed forest, along the stream. It grows steeper further on, but after the second sharp bend we forget about fatigue, as a unique landscape opens up before our eyes: a forested valley below and in front of us a hilltop ridge of the Belianske Tatras. Among the truly mountainous surroundings,we reach the highest point at about 1150 m above sea level, next to the crossing of hiking trails. It is worthwhile to ride several hundred meters more, park the bike and descend to the vast alpine meadow located on the left, to admire the impressive panorama of the Belianske Tatras.

The way back? It's easy – all the way back to Kacwin along the same route, though now with different views. In Kacwin, we follow the main road (not the Route Around the Tatras) 4 km to Niedzica, where our trip ends.